Xuân muộn

Xuân muộn

      Tháng 4 năm Kỷ Hợi (1299) Thái Thượng Hoàng Trần Nhân Tông lên chùa Hoa Yên trên núi Yên Tử ẩn cư.

      Tin ấy truyền về kinh thành Thăng Long làm cho đức vua Trần Anh Tông đứng ngồi không yên. Kể từ khi được vua cha truyền ngôi cho năm Quý Tỵ (1293) lúc mới mười bảy tuổi đến bấy giờ, thực ra mọi việc triều chính vẫn do Thái Thượng Hoàng đảm nhiệm. Bang giao với nước Nguyên phương Bắc. Đối xử với Chiêm Thành phương Nam. Rồi bình định Ai Lao bên phía Tây đều một tay người cả. Trần Anh Tông tiếng làm vua nhưng chưa phải lo việc nước. Ngày đến điện Trùng Quang ngồi học với thày, tối lại giả trang dân thường cùng với mấy tay hộ vệ thân cận, nhảy qua tường cấm thành ra phố chơi bời thâu đêm suốt sáng. Ngày rằm tháng giêng năm ngoái ngài đánh nhau tay bo với bọn du thủ bến Đông Bộ Đầu ở chỗ Cửa Bắc, bọn ấy thua. Chúng cay cú không chịu, hô nhau nhặt gạch củ ném. Một viên trúng vào đầu Anh Tông, tóe máu. Việc không giấu được đến tai Thái Thượng Hoàng, ngài quở trách dữ dội. Từ ấy Anh Tông không ra phố đêm nữa. Tối vua mở sách ra đọc rồi sang vui vầy với hoàng hậu cung phi.

      Nhưng đêm nay đức vua không về hậu cung.

      Dùng bữa tối xong, ngài gọi Nội thị Chu Bộ cùng đến cung Thưởng Xuân uống trà. Cuối xuân sen hồ Dâm Đàm chưa kịp nở, vua tôi cùng thưởng trà hoa sói do các cung nữ ướp. Hoa sói là loài hoa được cụ cố nội của vua là đức ngài Hiếu Hoàng Đế Trần Thái Tông ưa thích. Khi lên nắm chính sự, Hiếu Hoàng Đế đã sai người trồng rất nhiều trong vườn thượng uyển, bên các lối đi trong cung. Trải qua bao lần chinh chiến giặc dữ đốt phá kinh thành Thăng Long, nhưng giống hoa này vẫn xanh tươi bốn mùa và ra hoa quanh năm. Chùm hoa sói xòe ra những nhánh mảnh dẻ như ngón tay trẻ con, trên nhánh nở ra lấm tấm những bông hoa nho nhỏ xinh xinh như hạt gạo nếp. Trắng muốt, thơm nức. Buổi sớm tinh sương, các cung nữ xách làn mây lót lụa đi dạo một vòng quanh vườn, hái những bông hoa vừa nở đem về ướp với trà hảo hạng trên trấn Thái Nguyên đưa xuống. Ủ kín. Vài ngày sau mở ra là có trà thơm ngát dâng hầu đức vua. Phép ướp trà hoa sói người ta hay dùng thêm quế chi đại hồi, nhưng Anh Tông không thích mùi hai thứ đó. Đức vua có tính giống Hiếu Hoàng Đế, cố nội của mình, ưa thưởng trà ướp nguyên mùi hoa sói. Giống hoa này chỉ thơm vào sáng tinh mơ. Nắng lên tan sương là hương cũng bay đi hết. Nên các cung nữ chăm chỉ thường dậy sớm để đi hái hoa về ướp trà hầu ngài. Hoa sói hái về ướp với giống trà mộc sao kỹ bọc kín trên núi chuyển xuống, bao nhiêu tinh túy hương thơm của hoa sói được trà mộc hút hết vào. Khi pha trà với nước mưa hứng từ giời đun sôi trên hỏa lò than hoa, hương hoa sói quyện với hương trà tỏa ra một mùi thơm thanh tao, nhã cách...

      Thưởng xong tuần trà đầu tiên, Anh Tông cất tiếng hỏi Nội thị Chu Bộ:

    “Thái Thượng Hoàng quyết ở hẳn trên núi Yên Tử. Ta lo lắm. Bên phương Bắc, Nguyên Thành Tông mới đăng cơ được vài năm chưa biết hắn có bỏ hẳn âm mưu trả thù Đại Việt của cha hắn là Hốt Tất Liệt không? Việc dân việc nước rồi đây lấy ai gánh đỡ cho ta. Ngươi có kế gì để kéo Thái Thượng Hoàng về lại kinh thành Thăng Long không?”

Chu Bộ vốn là kẻ được Thái Thượng Hoàng tin cậy tuyển chọn cho theo hầu Anh Tông từ bé. Tuổi đời cũng gần ngang nhau. Hồi còn nhỏ, thày dạy riêng của Thái Tử đến cung, Bộ cũng được cho ngồi dưới sàn học ké chữ với Anh Tông. Lại cùng nhau luyện võ, cưỡi ngựa bắn cung chèo thuyền. Thủa hoa niên nhiều lần công kênh, vượt tường thành ra chơi đêm những trò vui dân dã ngoài phố. Đã nhiều phen phiêu lưu hú vía... Nên nghĩa là vua tôi nhưng tình như thủ túc. Hết sức tin cẩn. Bộ thong thả rót thêm tuần trà thứ hai cho Anh Tông. Rồi cũng tự rót vào tách của mình. Bộ bê lên ngang miệng, không uống vội, hít một hơi kín đáo khe khẽ... Hương thơm của trà, của hoa sói tràn ngập vào trong mình. Khoan khoái. Bộ nhấp một ngụm. Ngọt xuôi xuống mãi cuống họng. Liếc nhìn đức vua Trần Anh Tông đang ngồi đối ẩm, mắt vẫn nhìn thẳng vào mặt có ý đợi chờ. Bộ trình bày:

     “Thái Thượng Hoàng vốn đã có ý này từ lâu. Nghe nói hồi trẻ ngài đã một lần đi vào núi Yên Tử không thành. Nay mọi sự đã thành ra thế này thật khó lay chuyển cái ý của ngài. Phàm ở đời con người ta lưu luyến hoặc là địa vị cao vời, hoặc là của cải giàu sang, hoặc là mỹ nhân nghiêng nước nghiêng thành thì mới còn muốn bon chen ở nơi thế tục. Nay Thái Thượng Hoàng đang ở ngôi cao tột đỉnh, danh vọng ngất trời, bốn phương tám hướng thần phục. Của cải thì vốn xưa nay ngài không màng, mà kho tàng nước Đại Việt ta nào có thiếu gì đồ báu của ngon vật lạ kỳ hoa dị thảo. Còn mỹ nữ, cả tam cung lục viện của ngài toàn hương sắc chim sa cá lặn, ngài đâu có để ý đến nói đi là đi. Nghe nói ngài sẽ cho các cung tần mỹ nữ về quê hết. Thật là hạ thần chưa nghĩ ra kế gì. Có lẽ triều đình ta nên tuân theo tâm nguyện của Thái Thượng Hoàng thôi.”

    “Thế thì chả lẽ ta là con mà cứ ngồi nhìn phụ vương mình héo hon dần rồi chết khô trên núi ư?”

      Nội thị Chu Bộ không nói gì. Nhà vua trẻ Trần Anh Tông cũng yên lặng thưởng trà. Cả hai thầy trò đều miên man suy tư. Cung Thưởng Xuân là vốn nguyên là cung Lệ Thiên của triều Lý xưa. Mùa lụt năm Bính Thân nước to đê vỡ, nước lũ tràn khắp nơi. Đức ngài Hiển Hoàng Trần Liễu đi thuyền vào cấm thành, ngang qua nhìn thấy nàng cung nữ triều cũ đang vén váy rửa chân, động lòng dục bèn ghé vào cưỡng dâm. Chuyện đến tai đình thần, ngài bị hặc tội tại triều. Đức ông vua em Hiếu Hoàng Đế đành phải giáng một tước của ông anh, từ Hiển Hoàng xuống làm Phụng Kiền Vương, nhưng lại cho đổi tên cung Lệ Thiên thành Thưởng Xuân! Chuyện này làm con dân Đại Việt khi ấy cười mãi, rằng chuyện anh em nhà vua đến là hay. Nhưng ngẫm ra cũng có lý, bởi nước giời- Lệ Thiên, tuôn xuống quá làm ngập muôn nơi nên thuyền của ông Trần Liễu mới dập dềnh ghé qua Thưởng Xuân! Ngồi uống trà và ngẫm nghĩ về cái tên cung, chợt Chu Bộ nảy ra một ý:

     “Bẩm quan gia, thần có ý này nhưng nói ra xin ngài miễn tội cho...”

     “Vẽ chuyện! Nhà ngươi học thói khách khí rào đón với ta từ bao giờ vậy? Nói đi!”. Anh Tông có vẻ nôn nóng gắt nhẹ. Bởi từ khi được phong thái tử rồi lên ngôi vua, Anh Tông đã bảo Chu Bộ là, ta với ngươi những lúc ra triều chính thì phải giữ lễ vua tôi che mắt thế gian. Còn lúc nào chỉ hai ta với nhau thì bỏ qua mọi lễ nghi thưa bẩm, rất mệt! Cứ anh em bằng hữu huynh đệ như thủa cùng nhau vượt tường thành ra phố uống rượu ve gái.

     “Không dám, lạy ngài! Chuyện sắp bẩm với ngài đây có ý... phạm thượng đấy!”

     “Chuyện gì? Nói mau! Hắt cho chén trà vào mặt giờ!”

     “Khí khí khí... Chuyện là đức Thái Thượng Hoàng năm nay mới có bốn mươi mốt tuổi. Lại luyện công nhập thiền từ trẻ. Vốn dòng dõi Đông A phong tình. Lên núi Yên Tử ẩn cư, bỏ lại tam cung lục viện cung tần mỹ nữ thì coi như là diệt dục rồi! Cơ mà thần trộm nghĩ, lý gì ngài đã diệt dục sớm thế? Chắc có uẩn khúc chi đây. Hay là ta dùng mỹ nhân lên núi thử dụ ngài về lại với đời xem sao?”

Anh Tông nhìn Chu Bộ hơi mỉm cười. Ngài nâng chén trà lên nhấp một ngụm. Chợt nhớ đến những đêm cùng y đến phường Quan Hoa ngoài phố, nơi có những kỹ viện xa hoa bậc nhất kinh thành. Nơi những trận cười thâu đêm suốt sáng cùng với những nàng kỹ nữ yểu điệu phong tình, có đủ ngón cầm kỳ thi họa để ru cho con người ta vào cõi thiên thai mê mải muốn quên đường về.

     Anh Tông thong thả nói: “Đấy là một ý hay! Ta cứ kín đáo thử xem. Cơ mà các mỹ nữ trong hậu cung của Thái Thượng Hoàng liệu có ai làm nổi việc đó không? Ta sợ các nàng ấy quen thói khuê các cảnh vẻ giữ gìn thì không phải là cái chúng ta cần đâu.”

     “Dạ bẩm, thần hiểu ý ngài. Ta nên chọn bảy mươi hai cung nữ trẻ đẹp nhất. Gọi các nàng kỹ nữ ngoài phường Quan Hoa vào dạy dỗ đủ các ngón làm tình, các chiêu quyến rũ đàn ông. Phàm là đàn ông lấy gái đẹp mà dụ là thượng sách. Thần vẫn nghĩ một người đàn ông mới bốn mươi mốt tuổi, đương thì cường tráng thì không cưỡng nổi đâu. Rồi ngài lại theo các nàng về cung thôi!”

     “Cũng chưa biết được. Ta là con mà nhiều lúc còn chưa hiểu hết người. Nhưng ngươi cứ âm thầm mà làm nhé. Hàm ý sâu xa chỉ ta và ngươi biết, tuyệt không nói ra lời nào nữa. Ngày mai ra triều ta sẽ tuyên cáo, cho các cung nhân đến chân núi Yên Tử làm nhà, trồng cấy nuôi tằm, bái vọng Thái Thượng Hoàng trên núi!”

      Bảy mươi hai cung tần mỹ nữ trẻ đẹp nhất trong hậu cung của Thái Thượng Hoàng xưa được chọn. Trong số ấy có một bà phi trẻ tình nguyện xin theo. Ấy là Đệ ngũ cung phi Đặng Thị.

      Đặng Thị là con gái xứ Kinh Bắc. Một lần Đức vua Trần Nhân Tông đi kinh lý miền Hải Đông, trên đường về kinh đô ngài cho thuyền rẽ vào sông Lai Hạ chảy dưới chân núi Thiên Thai ngắm cảnh. Gặp một cô gái đang hái sen bên sông lấy làm yêu thích bèn đưa về cung. Phong là Đệ ngũ cung phi. Nàng Đặng Thị nhập cung năm mười sáu tuổi. Chín năm sau Thái Thượng Hoàng lên núi Yên Tử thì nàng mới có hăm nhăm. Chưa có con. Đặng Thị còn có tài nấu món ăn chay rất ngon nên được Thái Thượng Hoàng có phần sủng ái. Nội thị Chu Bộ biết thế nên để nàng Đặng Thị cầm đầu bảy mươi hai cung nữ đến ở chân núi Yên Tử.

      Hôm đưa các cung nữ về Yên Tử, đức vua Trần Anh Tông cũng đi cùng. Đến chân núi, ngài xuống kiệu cùng Nội thị Chu Bộ và vài tên lính hầu đi bộ lên chùa Hoa Yên nơi Thái Thượng Hoàng ẩn cư. Trời vừa lập xuân, đường thông già lên Hoa Yên gió reo vi vút. Những thân cây cổ thụ xù xì đứng thẳng trang nghiêm hai bên như những người lính chiến lão luyện oai hùng của quân dân Đại Việt vừa trải qua binh lửa chưa lâu. Xa xa những cánh rừng trên triền núi đang thay lá áo, tươi non. Muôn ngàn sắc hoa. Ríu ran chim hót. Đi trong cảnh rừng xuân như vậy nên Đức vua Trần Anh Tông thấy hứng khởi lạ thường, ngài phăng phăng vượt dốc nên chả mấy đã lên đến chùa. Thấy bóng Anh Tông bước lên sân, Thị giả Bảo Sát là người thân tín của Thái Thượng Hoàng vội chạy ra quỳ xuống đón. Anh Tông ra hiệu im lặng. Mọi người đi theo tản ra các góc sân, một mình Anh Tông đi vào chính điện. Thái Thượng Hoàng đang ngồi yên lặng trong tư thế nhập thiền trước ban thờ Phật. Mắt nhắm nghiền. Đức vua quỳ xuống đằng sau cúi đầu, đợi. Hồi lâu Thái Thượng Hoàng cất giọng vừa đủ để cho Anh Tông nghe: “Quan gia năm nay đã hai mươi tư tuổi, đã lên ngôi được bảy năm. Bảy năm qua quan gia đã được học đủ phép trị nước và thuật triều chính. Đã đến lúc quan gia thi triển sở học, một mình gánh trên vai sơn hà xã tắc, che chở tính mạng muôn dân. Làm vua là thiên mệnh dẫu có muốn thoái thác cũng không được. Muôn dân trông cả vào mình. Nhưng chỉ cần đặt trăm họ là gốc rễ của nước là mọi việc sẽ yên lành. Ta biết quan gia định nói gì. Định làm gì. Không cần phải nhiều lời, ta hiểu cả. Quan gia hãy về lo việc nước nhà. Ta ở đây lo giữ hồn núi sông Đại Việt. Đừng lo gì cho ta. Hãy lo cho dân cho nước. Ta ở đây đã có tổ tiên nhà Đông A phù trợ. Đã có giời cao linh thiêng che chở. Quan gia về đi.”

     Trần Anh Tông rớt nước mắt dập đầu xuống nền chùa ba lần rồi lui ra.

     Trong lúc quan gia Trần Anh Tông vào hầu phụ hoàng thì Nội thị Chu Bộ đã gặp Thị giả Bảo Sát. Chu Bộ nói với Bảo Sát: “Quan gia rất lo lắng, Thái Thượng Hoàng dịp gần đây không được khỏe. Nay ngài lại lên núi ẩn cư, ăn chay trường thanh tịnh quá, thật là một sự không lợi cho sức người. Thế nên quan gia có cho bảy mươi hai cung nhân đến chân núi, ở dưới hành cung Quỳnh Lâm, chế nấu thêm nhiều món chay bổ dưỡng để hàng ngày mang lên cho Thái Thượng Hoàng. Ngươi là thân tín của Ngài nói đỡ cho quan gia được làm chút tình hiếu mọn”. Bảo Sát vâng dạ y lời.

     Trước đấy ba tháng, Nội thị Chu Bộ đã thân dẫn người đến chân núi Yên Tử.

Thấy một khoảnh đất tốt tươi, bên tả có dòng suối nước trong vắt chảy róc rách suốt ngày đêm. Bên hữu có ngọn đồi nhỏ, rừng cây che nắng hướng Tây. Lại thấy mọc bạt ngàn giống hoa quỳnh thì lấy làm đắc ý, nói thật hợp làm nơi ở của các mỹ nữ. Bèn cho người hạ cây làm nhà đặt tên là hành cung Quỳnh Lâm- rừng quỳnh, cho các cung nhân đến ở. Lại để Đệ ngũ cung phi Đặng thị làm người cai quản, toàn quyền định đoạt mọi việc ở hành cung Quỳnh Lâm. Trước khi theo nhà vua về kinh thành, Chu Bộ mời Đặng thị vào phòng riêng, cài kín cửa nói nhỏ: “Việc quan gia định ta đã bàn kỹ với Phi cứ thế mà làm. Các cung nữ mà không thành thì Phi cứ tự mình định đoạt nhé. Thành công là tốt, ấy thì công Phi lớn lắm. Mà không thành thì...là ý giời. Tận lực tri thiên mệnh. Ta chỉ có lời ấy với Phi thôi.

                                                                ***

     Ngày Tí, tiết trọng Xuân, chiều tà.

     Cung nữ Điểm Bích xách làn cơm chay lên núi. Trước khi đi, Đặng thị đã gọi nàng vào phòng riêng dặn dò: “Nếu được Thái Thượng Hoàng sủng ái thì hôm sau về lại đây ngay, ta sẽ báo cho quan gia đón tất cả về kinh. Nếu không thành công thì đừng quay lại hành cung Quỳnh Lâm. Đây là năm lượng vàng, dắt kỹ vào váy áo để có gì thì thẳng đường về quê mà mai danh ẩn tích.”

Đường đi từ hành cung Quỳnh Lâm lên chùa Hoa Yên hết nửa buổi. Nàng cung nhân vừa đi vừa đuổi bướm ngắm hoa nên khi đến chùa vừa nhọ mặt người. Dâng cơm chay cho Thái Thượng Hoàng xong, nàng nói: “Trời đã tối thân gái một mình về đường núi không tiện. Xin cho thiếp tối nay ngủ lại trai phòng hầu người, mai về sớm.”

Trai phòng chùa Hoa Yên là một ngôi nhà gỗ ba gian bên hữu chùa. Một gian có giường của Thái Thượng Hoàng, một gian có giường của Thị giả Bảo Sát. Giữa là hỏa lò than hoa để chống lại cái rét trên núi. Điểm Bích ngủ lại giường Bảo Sát. Thị giả xuống ngủ cùng những người hầu khác bên tả chùa.

Đêm xuân. Trúc Lâm Đại Sĩ (hiệu của Thái Thượng Hoàng khi lên núi Yên Tử) ngồi khoanh chân trên giường đọc sách. Cạnh giường là một chiếc bàn độc đặt một ngọn đèn dầu lạc. Ánh sáng từ ngọn đèn, từ hỏa lò đặt giữa nhà tỏa ra ấm áp. Cung nhân Điểm Bích nằm giường bên chốc lại trở dậy, lúc thì khêu đèn, lúc thì dâng trà. Đêm về khuya, núi càng lạnh. Tiếng giun dế râm ri. Tiếng chim đêm nỉ non xao xác. Tiếng thú sột soạt rình rập săn mồi... Những tiếng ấy trong đêm thanh vắng như hợp thành một bản hòa âm rùng rợn ma quái. Nó khiến cho những người cứng bóng vía nhất cũng lạnh sống lưng. Bởi trong đêm tịch mịch tuyệt đối kia, bên ngoài căn trai phòng nhỏ bé là sâu thẳm núi rừng âm u, tưởng như có muôn ngàn những thú dữ ác quỷ đang giương những cặp mắt máu đỏ khè, rình nhảy vào ăn tươi nuốt sống người ta. Điểm Bích không ngủ nổi. Lúc tiếng con sói tru trăng hú lên phía bìa rừng vang vọng, là lúc nàng vùng ra khỏi giường mình, chạy sang bên giường của Trúc Lâm Đại Sĩ vẫn còn đang ngồi đọc sách, ôm chầm lấy rúc vào lòng ngài rên rỉ: “Xin hãy thương lấy thiếp...”

Trúc Lâm Đại Sĩ dịu dàng vuốt ve mái tóc mây mềm mại thơm nức của nàng trinh nữ. Trong ánh sáng chập chờn của ngọn đèn dầu, hình như ngài hơi mỉm cười. Ngài nhẹ nhàng nâng khuôn mặt hồng rực của Điểm Bích lên. Nàng thật đẹp. Một vẻ đẹp liêu trai hoang dã như trong truyền thuyết về những hồ ly tinh tu luyện ngàn năm trên núi hóa thân thành gái đẹp quyến rũ đàn ông. Đôi mắt to long lanh đợi. Cặp môi đỏ rực như bông đỗ quyên hàm tiếu chờ. Nhưng đây là Điểm Bích, cung nhân đã vào hầu hạ ngài ở hậu cung kinh thành Thăng Long từ lúc nàng còn đang thơ ấu. Ngài chưa một lần sủng ái Điểm Bích. Ngài định gỡ tay đẩy nàng ra khỏi lòng mình để nói chuyện cho nàng hiểu thì Điểm Bích đã vùng lên đột ngột, xoay người thổi tắt phụt ngọn đèn dầu lạc: “Xin ngài hãy ban ân sủng cho thiếp một lần. Một lần thôi rồi mai thiếp chết luôn cũng cam lòng! Cuộc đời thiếp từ năm mười ba tuổi vào cung chỉ để chờ đợi một lúc nào đó được ngài ban cho ân ái. Đêm nay chỉ có thiếp với ngài nếu ngài không ân sủng thiếp, thiếp sẽ đập đầu vào cột chết luôn trước mắt ngài! Ngài hãy thương thiếp điiiii...” Vừa rú rít nức nở tắc nghẹn trong họng, Điểm Bích vừa tuột phăng xiêm áo của mình, ôm chặt lấy Trúc Lâm Đại Sĩ, đẩy lăn cả hai vào trong chăn nệm.

Trong đêm tối, Trúc Lâm Đại Sĩ không biết làm gì hơn là nhắm nghiền mắt, đầu thầm chú Đại phương quảng hoa nghiêm kinh nằm yên chịu trận. Mặc cho nàng cung nữ đang lên cơn khát tình vầy vò thân xác mình. Điểm Bích bỗng chốc không còn là thiếu nữ trinh trắng, nàng như biến thành một người đàn bà thành thạo phong tình. Thành một con hổ đói. Một con hổ cái khát mồi. Nàng tuột hết quần áo của Trúc Lâm Đại Sĩ. Mơn trớn hôn hít khắp thân thể ngài. Chà sát những ngọc ngà đẹp đẽ nồng nàn của mình lên ngài. Những tuyệt kỹ gợi tình của các kỹ nữ phường Quan Hoa truyền dạy cho được nàng thi triển nhiệt tình say mê. Thân thể của nàng dần rực lên như lò lửa. Chiếc hỏa lò than hoa đặt ở gian giữa vẫn đang tỏa hơi ấm nóng trong đêm. Dương như hai lò lửa ấy bốc nóng hòa quyện vào nhau khiến cho trai phòng nồng rực, bốc cháy đến nơi. Nhưng...

      Nhưng Trúc Lâm Đại Sĩ vẫn lạnh băng.

      Ngài vẫn nhắm nghiền mắt trong đêm. Đầu vẫn thầm chú Nghiêm Hoa Kinh. Phần thân xác đàn ông của ngài tuyệt không có một mảy may hưởng ứng lại những trò khêu gợi tình dục của nàng Điểm Bích. Một canh giờ trôi qua vẫn vậy. Hai canh giờ trôi qua vẫn vậy... Bỗng nàng Điểm Bích vùng ra khỏi chăn, rú lên một tiếng tuyệt vọng. Tiếng rú của nàng vang lừng trong đêm thanh vắng. Tiếng rú ấy kinh hãi vang vọng ra ngoài làm cho các loài thú hoang trong núi rừng Yên Tử hoảng sợ chạy tuột về hang ẩn nấp. Điểm Bích đạp cửa trai phòng lao ra, băng xuống núi. Nàng cứ chạy, chạy mãi, bất kể đêm tối gai góc, đá sỏi sương giá rét mướt. Nàng không cảm thấy gì hết. Nàng lao xuống như một con thú hoang đói khát đang đuổi theo con mồi tuyệt vọng. Đến gần chân núi, kiệt sức, khát, nóng. Nhìn thấy dòng suối, nàng lao mình trẫm xuống làn nước lạnh buốt. Nhưng nàng không thấy lạnh. Dường như nước suối chỉ vừa đủ để làm dịu bớt lò lửa trong người nàng. Nàng nằm bồng bềnh ngửa trên mặt nước. Nước suối cuốn nàng đi. Trên bầu trời khi ấy bỗng mọc lên ngôi sao mai nhấp nháy, vẫy gọi...

      Hôm sau, ngày Sửu, cũng nửa chiều.

      Cung nữ Tuệ Linh xách làn cơm chay theo đường thông già lên núi. Dâng cơm chay xong, Tuệ Linh cũng ngỏ lời xin ngủ lại. Thị giả Bảo Sát nói với Trúc Lâm Đại Sĩ: “Nếu ngài thấy phiền thì để tôi đưa thị nữ xuống núi ngay bây giờ rồi trở lên trong đêm cũng không sao.”

“Không cần. Ngươi cứ đi nghỉ. Để thị nữ nghỉ lại đây cũng không bận gì!”. Trúc Lâm Đại Sĩ phẩy tay ra ý cho Bảo Sát lui về nhà bên. Trong trai phòng chỉ còn lại ngài và cung nữ Tuệ Linh.

Tuệ Linh là một nàng cung nữ có vẻ ngoài mảnh mai. Nước da trắng mịn như bạch ngọc. Dáng đi uyển chuyển mềm mại tựa mây bay nước chảy. Nàng vốn xuất thân từ một làng phía Tây kinh thành Thăng Long rất giỏi nghề ca vũ. Khi chỉ còn hai người, nàng nói: “Thiếp mới học được một vũ điệu mới rất lạ của người Chiêm. Tối nay thiếp sẽ trình diễn cho ngài xem.” “Được”, Trúc Lâm Đại Sĩ đáp gọn. Nàng Tuệ Linh lại tiếp: “Ngài có rượu thì xin ban cho thiếp một bình?” “Ta có hoàng hoa tửu.” “Tuyệt. Xin ngài đối ẩm cùng thiếp. Rượu ngon uống một mình thì thành nước lã mất!”

     Trúc Lâm Đại Sĩ và cung nữ Tuệ Linh đối ẩm trong đêm.

     Họ vừa uống rượu vừa nói chuyện với nhau như những người bạn tâm giao. Như học trò với thày. Như những người đồng đạo. Một cuộc đàm đạo lạ lùng. Họ nói về Thiền. Về Phật. Về lạc thú đời người. Về non sông Đại Việt và sự phù du của kiếp nhân sinh. Đêm hôm ấy, côn trùng vẫn nỉ non dưới đất. Chim đêm vẫn bay xao xác trên từng không. Thú dữ vẫn gầm ghè kiếm ăn trong rừng. Thế nhưng trong trai phòng ấm áp thơm lừng mùi hoàng hoa tửu không ai nghe thấy gì. Họ mê mải thưởng rượu quý và say chuyện với nhau. Đến đầu giờ Tí, Trúc Lâm Đại Sĩ bảo: “Nào, nghe nói nàng có môn múa Chiêm tuyệt kỹ, hãy trình diễn cho ta xem.”

Tuệ Linh đứng dậy, thắp thêm đèn nến. Đốt trầm. Thêm than vào hỏa lò. Cả trai phòng bỗng chốc lung linh như trong cung điện dưới kinh thành Thăng Long. Nàng cung nữ nhẹ nhàng tuột hết xiêm y, quấn gọn tóc và cài bằng một cái trâm ngọc trên đỉnh đầu. Lại lấy những chiếc vòng kim loại lóng lánh trên có gắn những chiếc chuông, khánh nhỏ đeo vào cổ, tay, chân, vòng eo. Mỗi bước đi của nàng thốt nhiên rộn rã tiếng nhạc. Trúc Lâm Đại Sĩ ngồi khoanh trên nệm cỏ theo tư thế thiền, hai bàn tay lật ngửa để trên đùi, ngón cái chỉ vào gốc của ngón áp út, nhưng mắt không nhắm mà vẫn mở to. Nàng Tuệ Linh bước tới trước mặt Trúc Lâm Đại Sĩ. Một pho tượng khỏa thân thiếu nữ tuyệt mỹ sống động với những đường cong nét lượn mê hồn, thơm nức. Nàng hé miệng cười như chào mời. Pho tượng với làn da mịn màng đỏ hồng trong ánh lửa. Dường như hơi nóng của rượu hoàng hoa tửu và hơi ấm của hỏa lò đã biến cả thân thể của Tuệ Linh thành một khối than hồng. Những vũ điệu nóng bỏng lập tức được nàng trình diễn ngay. Bởi nếu không được múa khi ấy thì thân thể nàng sẽ bùng cháy như một ngọn đuốc. Mỗi chuyển động tay chân, bụng, ngực, đầu cổ theo điệu múa của hoàng gia nước Chiêm Thành lại kèm theo tiếng nhạc phát ra thật rộn ràng vui tai. Càng về khuya, vũ điệu của cung nữ Tuệ Linh càng dữ dội gấp gáp dồn dập hơn. Hình như nàng không còn múa theo bài bản nào đã được truyền dạy nữa. Nàng múa theo tiếng gọi từ trong sâu thẳm bản thể thiếu nữ đang đòi được giải phóng và bung phá. Nàng xoay người lắc đôi mông trần đẹp tuyệt về vị khán giả duy nhất vẫn đang ngồi thiền. Nàng cong người quỳ gối rướn ngực, ưỡn phần đàn bà phồn thực đang phập phồng chờ đợi về phía Trúc Lâm Đại Sĩ. Có lúc nàng lại xoay tít trong một vũ điệu lạ lùng khiến cho người xem hoa mắt và tiếng nhạc chuông thì bỗng díu vào nhau thành một chuỗi âm thanh như tiếng hoan ca của trai gái lúc tình tự. Rồi nàng lại dịu dàng lướt trên những đầu ngón chân thanh mảnh khắp trai phòng, đôi cánh tay trần ngọc ngà lượn theo như gió cuốn mây vờn. Có lúc nàng lại tung cao chân xoải tay vươn lên giời, như muốn bay lên khỏi đất này. Từ thân thể nồng nàn của nàng cung nữ đang say sưa trong vũ điệu tỏa ra một mùi hương thơm mê hoặc. Hương trinh nữ của nàng tỏa ra tràn ngập trai phòng, vấn vít xung quanh người Trúc Lâm Đại Sĩ. Tất cả những nõn nà, bí ẩn, đẹp đẽ, mê đắm của thân thể đàn bà được nàng Tuệ Linh dâng, mời, gọi, da diết đến một vị khán giả duy nhất vẫn ngồi thiền im lặng trên nệm cỏ. Mắt Trúc Lâm Đại Sĩ vẫn mở to nhìn Tuệ Linh múa. Nhìn thẳng vào thân thể đàn bà tuyệt mỹ của nàng đang nhiều lúc như sắp chạm vào tận mặt mình. Nhưng dường như không có một chút xao động nào, một thay đổi nào kể từ giờ Hợi, qua giờ Tí sang giờ Sửu sắp tới giờ Dần. Không có một mảy may xao xuyến đổi thay. Lạnh băng.

Tuệ Linh cung nữ không chịu đựng nổi nữa. Đang trong vũ điệu bừng bừng, nàng hét lên một tiếng vang lừng. Tuyệt vọng uất ức như Điểm Bích đêm qua. Nàng đạp cửa trai phòng chạy ngược lên núi. Bước chân vũ nữ của nàng như bay như múa trên những mỏm đá mấp mô và mất hút vào trong đêm vắng. Khi ấy từ trời cao mây mù bỗng ào ạt đổ xuống non thiêng Yên Tử, cả núi rừng cây cối chùa chiền ngập chìm đặc quánh trong sương...

     Hôm sau, một cung nữ nữa lại xách làn cơm chay lên chùa Hoa Yên. Nửa đêm về sáng lại hét lên vang lừng và đạp cửa trai phòng biến mất.

     Hôm sau nữa cũng vậy.

Đủ cả bảy mươi mốt cung nữ đều đã xách làn cơm chay lên chùa Hoa Yên. Nhưng không một nàng nào trở lại hành cung Quỳnh Lâm vào sớm hôm sau. Nàng thì xuôi theo dòng suối. Nàng thì ngược núi băng rừng về hướng Tây. Từ ấy tuyệt không ai còn nhìn thấy dấu tích các nàng nữa.

      Ngày thứ bảy mươi hai, Đệ ngũ cung phi Đặng thị lên chùa Hoa Yên từ sớm. Khi nàng đẩy cửa trai phòng bước vào thì Trúc Lâm Đại Sĩ- Thái Thượng Hoàng Trần Nhân Tông vẫn đang ngồi thiền. Ngài vẫn ngồi nguyên một tư thế như vậy suốt bảy mươi mốt ngày qua. Đặng thị quỳ xuống trước mặt, dập đầu nói: “ Thần thiếp lên để nhìn mặt long nhan lần cuối. Thần thiếp có tội. Xin ngài định đoạt!”

     Trúc Lâm Đại Sĩ không nói gì. Hồi lâu, ngài trở mình đứng dậy ra bàn lấy giấy bút, tự tay mài mực, viết. Rồi cuộn lại ra đỡ Đặng thị đứng dậy đưa cho và nói: “Muộn rồi, về nhà đi.”

     Đặng thị lạy tạ, cáo lui. Ra đến sân chùa Hoa Yên thấy nắng vàng rực rỡ chói chang, hình như đã sang Hạ. Đặng thị mở cuộn giấy của Trúc Lâm Đại Sĩ vừa đưa cho, đọc. Thì ra là một bài thơ.

                                                 XUÂN VÃN

                                  Niên thiếu hà tằng lẽ sắc không,

                                  Nhất xuân tâm sự bách hoa trung.

                                  Như kim khám phá đông hoàng diện,

                                  Thiền bản, bồ đoàn khán trụy hồng.

                                                      ***

Vĩ thanh:

     *Ở chân phía đông của núi Yên Tử ngày nay có chùa Giải Oan cạnh dòng suối chảy ra từ núi. Truyền rằng dòng suối này là nơi các cung nữ đã trẫm mình khi không được Thái Thượng Hoàng sủng ái. Chùa Giải Oan là do Phật hoàng Trần Nhân Tông sai dựng lên để cầu cho các cung nhân của người được siêu sinh tịnh độ. Nhưng hình như không được. Bởi người ta nói rằng đàn bà con gái mà tắm suối này, lấy những viên đá sỏi của suối kỳ cọ thân thể thì sẽ rất xinh đẹp. Rất nhiều người đã đến và tắm suối. Có vài bà cô bản tính tham lam, còn lén cầm sỏi ở suối về định để kỳ cọ hàng ngày nhưng bị oan hồn các cung nhân vẫn phảng phất nơi đây vật cho ốm lăn lóc, phải đem trả và làm lễ tạ mới được yên ổn lại.Thế nhưng dân vùng Quỳnh Lâm lại nói, thực ra chả có ai chết cả! Mà các nàng cung nữ ấy đều lội theo dòng nước bỏ đi xa. Xa lắm. Về tít mãi mạn bờ biển Hòn Gai rồi lấy chồng sinh con ở đó. Thế nên dân Quảng Ninh mới có câu: “Gái Hòn Gai trai Cẩm Phả”, là ý nói gái Hòn Gai rất xinh! Thì hậu duệ của các cung tần mỹ nữ phải xinh đẹp chứ sao?

     *Còn ở chân núi phía Tây Yên Tử, thuộc huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang lại có bản Mậu, cũng nổi danh xưa nay nhiều gái đẹp. Trong dân gian vùng ấy thì âm thầm đồn là, bản này ngày xưa nguyên là do các cung nữ của Thái Thượng Hoàng Trần Nhân Tông khi ngài lên núi Yên Tử tu, các cung nhân phải đến ở dưới chân núi làm nhà, cấy trồng lấy ăn chờ đợi, bái vọng ngài. Đợi mãi mà chẳng thấy ngài đoái hoài gì đến. Họ còn trẻ và không cam chịu sống mãi như thế. Họ đã băng rừng vượt núi cao vực sâu, bất chấp hiểm nguy thú dữ để sang sườn phía Tây, gặp và kết hôn với trai bản địa. Họ lập nên bản Mậu. Và lẽ dĩ nhiên con gái bản Mậu đẹp là do được hưởng nguồn gien của các cụ tổ xưa vốn là những người đẹp của kinh thành Thăng Long dạt về...

     *Bà Đệ ngũ cung phi Đặng thị vốn là người làng Ngụ, Gia Bình, Bắc Ninh nay- Kinh Bắc xưa. Làng Ngụ cạnh con sông Lai Hạ. Nay sông này vẫn còn, chảy từ chân núi Thiên Thai về mãi Hải Dương để đổ ra sông Thái Bình. Bà không có con. Sau khi Đức vua Trần Nhân Tông đi tu, bà về làng lập ấp, dựng chợ, dạy dân làm ăn buôn bán. Chợ Ngụ to, nổi tiếng sầm uất của vùng Nam Kinh Bắc. Dân Làng Ngụ đã lập đền thờ Đệ ngũ cung phi Đặng thị từ khi bà mất. Bà được coi là phúc thần của làng. Các kỳ sóc vọng khói hương đầy đủ, hàng năm đều mở hội rất to vào ngày giỗ 17/3 âm lịch.

     *Bài thơ XUÂN VÃN- XUÂN MUỘN, của đức ông Trúc Lâm Đại Sĩ Trần Nhân Tông hiểu nghĩa là:

Thời còn thơ dại thì chưa hiểu gì về sự đời cả,

Đến tuổi thanh xuân bỗng có muôn hồng ngàn tía, muôn hoa vây quanh.

Một mình mê mải thưởng thức vẻ đẹp của chúa xuân,

Rồi đến lúc chỉ còn ngồi thiền trên nệm cỏ mà nhìn hoa rơi.

Nhiều văn nhân xưa nay đã dịch bài này ra quốc ngữ. Mỗi người một vẻ hay nhưng tác giả đọc vẫn chưa thấy ưng ý hoàn toàn. Bởi theo thiển ý của tác giả, đức ông Trúc Lâm Đại Sĩ không chỉ nói về mùa xuân sắp hết ngoài đất trời thiên nhiên cỏ cây hoa lá (xuân vãn). Đức ông còn nói cả về tâm sự sâu kín của nỗi lòng một con người thực thể, một người đàn ông đang hồi cuối xuân. Có thể đó chính là một trong những lý do khi ngài đang ở trên đỉnh cao quyền lực, danh vọng mà lại kiên quyết dứt áo đi tu... Vậy xin mạo muội phóng tác như sau:

                                       XUÂN MUỘN

                              Thơ trẻ nào ai biết lẽ đời,

                              Xuân về lòng những rộn muôn nơi.

                              Hoa xuân thưởng mãi thành ra cũ,

                              Nệm cỏ đành ngồi ngắm cánh rơi.