Giỗ hậu (Phần cuối)

Công sứ Bắc Kỳ Philip De La Roche năm ấy ba mươi lăm tuổi, chưa vợ. Ngài Phin, như dân làng Ngọc gọi, tốt nghiệp trường giao thông công chính Paris, con nhà quý tộc Pháp. Nhưng ngài vốn có máu phiêu lưu nên xin sang xứ An Nam thuộc địa xem nó thế nào. Ở Bắc Kỳ đã bảy năm, ngài đã học nói thông thạo tiếng Việt và biết khá rõ phong tục tập quán dân ngoài này.

 Khi nghe chánh tổng Lê Doãn Cự, cùng tầm tuổi, kể cho nghe về cuộc đời của nàng thôn nữ hai mươi nhăm tuổi, Phin rất tò mò. Nhất là những màn tắm trăng đêm đêm của nàng ở ao sen. Phin nhìn Hàn Xuân băng băng lội bùn vác đất, khuôn mặt đẹp của nàng hồng rực lên trong nắng chiều, đôi chân dài và cặp mông tròn lẳn thoăn thoắt lên xuống trên triền đê nhẹ nhàng như múa. Phin bảo Cự: “Tối nay, tôi với ông đi ra ao chùa xem nhé”. “Vâng, nhưng bẩm ngài, con này ngắm thì được, chứ động vào là chết bất đắc kỳ tử như chơi đấy. Làng này đã có hai thằng chết vì cái bướm của nó rồi”. “Thế bướm nó có độc dược à?” Phin hỏi lại. “Không, nghe nói là con này âm khí quá mạnh. Trong người nó có một con giải thần ẩn náu, đàn ông giao hoan với nó sẽ bị hút hết dương khí mà chết”. Ngài Phin nghe Cự nói vậy thì cười sằng sặc, ô la ô la la luôn mồm. Phin ở xứ này đã khá lâu, Phin lại là người hay để ý tìm hiểu tập tục của dân An Nam. Phin thấy dân xứ này có những niềm tin mơ hồ và kỳ lạ không giải thích nổi, vào những điều hoang đường, ma quái.

 Cự và Phin vào chùa vấn an sư bà. Hàn Xuân sang đun nước pha trà cho sư bà tiếp khách rồi xin phép về nhà mình sau chùa. Hai thầy trò chánh tổng Lê Doãn Cự chuyện vãn với sư bà Đàm Chân một hồi rồi xin phép ra về. Nhưng Cự và Phin ra khỏi cổng chùa, không về nhà mà dắt nhau đi ra phía bờ ao bên kia, trèo lên cây sung ngồi. Lúc ấy, trăng hạ tuần bắt đầu nhô lên, ánh vàng trải khắp ngôi chùa bé nhỏ êm đềm. Những tiếng côn trùng rỉ rả điệu hát huê tình trong thanh vắng, Hàn Xuân lại không ngủ được. Nàng sang bên ao chùa khỏa thân xuống dầm mình trong làn nước lạnh thơm mát hương sen, làm dịu bớt đi cơn sóng lúc nào cũng chực bùng nổ trong lòng. Dầm mình trong nước chán, nàng lại lên bậc cầu ao, ngả người nửa nằm nửa ngồi trên bậc gạch, hai tay nàng tự vuốt ve, nắn bóp thân thể đàn bà ngồn ngộn, rờ rỡ dưới ánh trăng. Phin ở trên cây sung bên bờ kia được chiêm ngưỡng một thân thể đàn bà dưới ánh trăng quá đẹp, còn đẹp hơn những bức họa phụ nữ khỏa thân của các bậc thày hội họa bên kinh đô ánh sáng. Phin bấm tay Cự nhẹ nhàng xuống khỏi cây sung. Phin ghé tai Cự nói thầm: “Ông đứng ngoài này canh, tôi vào với nàng một cái”. “Lạy quan, không được đâu”. Cự hốt hoảng túm tay Phin van vỉ. Nhưng Phin đã tuột phăng quần áo ngoài, ném cho Cự rồi lách cổng chùa vào nhanh như chớp.

 Hàn Xuân nằm ngửa trên bậc cầu ao, vừa tự vuốt ve thân thể mình vừa nhớ đến cả hai người chồng quá cố. Cả hai cũng đã cho nàng hưởng thụ cái cảm giác đê mê sung sướng lúc được làm đàn bà. Rồi những người chồng vì ham hố quá, bị cái cơn lũ xuân của nàng dìm chết, những cảm giác nhục thể đàn bà không lụi đi, cơn lũ ấy vẫn hàng đêm nóng bỏng gào réo trong thân thể tràn trề sức sống của nàng.

Khi Hàn Xuân mê man mộng mị trong nỗi khát thèm trên bậc cầu ao ngàn ngạt ánh trăng hạ tuần thì Phin đã nhanh chóng áp sát và thành thạo như một tay thực dân chính hiệu, chiếm đoạt nàng. Hàn Xuân vẫn đương mơ màng trong giấc mộng tình tự mình tạo ra, chưa kịp hiểu chuyện gì, đã thấy một thân thể đàn ông to lớn, mạnh mẽ khác thường đang rầm rập tấn công vào đồn lũy nàng vẫn để ngỏ mời gọi bao đêm nay mà không kẻ nào dám vào. Phin vừa chiếm đoạt nàng vừa gọi tên nàng, vì sợ nàng kêu la: “Hàn Xuân, ta Phin đây, để ta yêu em…” Nhưng cái sự lo lắng của Phin là thừa. Thân thể nàng như một cánh đồng khô hạn gặp cơn mưa rào đầu mùa, những tảng đất phù sa nục nạc khô cong lâu ngày, như tan ra tức khắc dưới những hạt mưa đầu tiên. Hàn Xuân lập tức bị cuốn vào cơn lốc ái tình mà nàng đang thèm khát bấy lâu.

Sáng hôm sau, Phin lập tức ra chùa có lời với sư bà, xin đưa Hàn Xuân về ở nhà chánh tổng Lê Doãn Cự với mình. Ngày ấy, các quan Tây muốn gì được nấy, không ai dám ho he nửa lời. Nhưng mà ngài công sứ Bắc Kỳ Philip De La Roche không chỉ cậy quyền. Đêm qua, trước lúc chia tay Hàn Xuân bên ao chùa, Phin đã hôn lên khuôn mặt đẹp đẽ đang rực lên màu hạnh phúc dưới ánh trăng và ngỏ ý đón nàng về chung sống.

Thật ra thì Phin tuy chưa vợ nhưng là một tay ái tình sành sỏi. Phin đã chung đụng với nhiều phụ nữ trên đường đời phiêu lưu của mình. Khi gặp được Hàn Xuân, Phin vô cùng thỏa mãn với sắc đẹp hiếm có và khả năng tình ái hầu như không bao giờ cạn của nàng. Mới đầu, Phin cũng định đưa nàng về ở với mình trong đợt đắp đê, đến lúc xong việc, cho nàng một ít vốn làm ăn, rồi Phin lại đi. Nhưng sau một tháng, công việc đã xong, Phin quyết định cưới Hàn Xuân làm vợ chính thức. Một đám cưới vô tiền khoáng hậu diễn ra ở làng Ngọc, tại nhà chánh tổng Cự. Cưới xong, Phin đưa vợ về Hà Nội.

 Đêm trước khi rời làng Ngọc, Hàn Xuân và chồng ra chùa chào sư bà. Đêm ấy cũng là kỳ trăng tròn, ánh trăng thu long lanh như một dòng suối bạc đổ từ giời xuống. Hàn Xuân thổn thức ôm lấy sư bà, người đã cưu mang che chở vô điều kiện cho nàng từ tấm bé, rồi cả trong những lúc tai ương khốn khổ của cuộc đời, sư bà chưa bao giờ hắt hủi nàng. Hàn Xuân không biết mặt mẹ, trong thâm tâm nàng coi mẹ mình chính là sư bà Đàm Chân. Khi hai vợ chồng nàng từ trong gian phòng của sư bà bước ra ngoài sân, nhìn ánh trăng đang tuôn tràn, bỗng Hàn Xuân ôm vai chồng: “Mình cho em tắm một lần cuối trong ao sen đêm nay nhé”. Phin mỉm cười: “Ừ, mình xuống tắm cho thơm, tôi cầm quần áo cho”.

 Hàn Xuân từ từ khỏa thân, rồi lội xuống khoảng ao mà cha nàng đã dọn dẹp riêng cho con gái yêu. Những chiếc lá sen vừa mới mọc lên sau trận hồng thủy, xanh mơ, mịn màng, rập rờn nô giỡn dưới trăng đêm. Nàng ngụp đầu xuống nước, nước ao chùa thơm mát hương sen làm nàng thấy bình an lạ. Phin đứng trên bờ, vắt bộ quần áo của vợ trên tay, ngắm nàng đùa nước dưới ao. Thân thể tuyệt đẹp của nàng rực lên lấp lóa, như có vầng hào quang tỏa ra, làm cho nước trong ao sen lóng lánh.

***

Vợ chồng quan công sứ Bắc Kỳ sinh được bốn đứa con, hai trai hai gái. Sau khi Hàn Xuân theo chồng một năm thì sư bà Đàm Chân mất. Vợ chồng nàng về làm ma chay rất to, hỏa táng, lập tháp an nghỉ cho sư bà ở ngay vườn chùa.

 Hàn Xuân theo chồng về Hà Nội, được chồng dạy bảo mà trở nên một mệnh phụ phu nhân nổi tiếng của đất kinh kỳ. Sau này nàng còn mở công ty buôn bán gỗ, rất giầu có. Nàng về làng xin với dân và sư trụ trì cung tiến làm lại toàn bộ chùa làng Ngọc như hiện nay. Nàng cho giải hạ mấy gian chùa cũ, rồi thuê cánh thợ dưới tỉnh Đông lên làm ròng rã suốt hai năm trời ngôi chùa năm gian bằng gỗ lim, chạm trổ rất tinh xảo. Phía sau, nơi gian nhà tá túc của cha con nàng khi xưa, nàng cho dựng ba gian nhà nhỏ nép vào chùa. Nàng còn đúc chuông, tô tượng, rồi cùng dân xây lại đình làng, lát gạch đường đi.

Rồi Hàn Xuân mua một cánh đồng hoang rộng mấy trăm mẫu, cho đắp bờ vùng bờ thửa, gọi dân cùng đinh không tấc đất cắm dùi ở làng Ngọc và các làng quanh vùng đến lập ấp, phát ruộng cho cấy rẽ. Chỗ ấy gọi là ấp bà Hàn. Dân ấp rất kính trọng bà, vì bà thu tô rẻ, chỉ bằng nửa các chủ đất khác trong vùng. Nhà nào khó khăn hoạn nạn, bà thường cho không.

Những tưởng cuộc đời bà Hàn Xuân từ nay trở đi ấm êm trong nhung lụa.

Nhưng ngài Phin là một tay thực dân thâm căn cố đế. Một trong những lý do để Phin xin sang xứ Annam thuộc địa, là nghe nói đàn bà ở xứ ấy rất đẹp, làn da mịn như sứ, thân thể thì thơm ngon như chiếc bánh mì nóng hổi vừa ra lò. Thế nên mặc dù đã cưới được một giai nhân, nhưng Phin vẫn không ngừng sự nghiệp khai phá các vùng đất mới. Phin, trong vai thực thi trọng trách của mình vẫn đều đặn về các vùng xứ bắc, bắt bọn quan lại bản xứ phải tạo cơ hội để ngài thỏa mãn cái thú chinh phục đàn bà xứ Annam. Dần dần rồi Hàn Xuân cũng biết cả những trò ma của chồng. Nhưng Hàn Xuân nín lặng không một lời phàn nàn. Dịp sau này Hàn Xuân rất hay về làng Ngọc, quét dọn lại căn nhà cũ sau chùa. Nhưng không bao giờ vào chùa thắp hương, nàng vẫn chỉ quỳ ở gốc cây muỗm ngoài sân mà bái vọng.

Hồi những năm ba mươi của thế kỷ trước, có nhiều hội kín nổi lên trong vùng. Làng Ngọc cũng có một hội do tú Tràng, người họ Vương ở xóm Nội cầm đầu, nói là sẽ làm cách mạng. Trên vùng thượng du Bắc Kỳ, nhiều hội kín còn kéo cờ đánh nhau với quân Tây. Philip De La Roche, công sứ Bắc Kỳ cũng nằm trong danh sách cần phải ám sát của nhiều hội kín. Phin không biết, vẫn vô tư đi mò gái. Nghe bọn tay chân kể, ở vùng chân núi phía tây của dãy Yên Tử, thuộc mạn Bắc Giang, có một làng rất nhiều gái đẹp và lẳng. Tương truyền, đấy là hậu duệ của các cung tần mỹ nữ vua Trần, không chịu ở vậy thờ ngài, đã băng rừng trốn sang bên này để lấy chồng sinh con. Phin nghe kể, khoái quá, bèn tổ chức chuyến đi thăm thú. Mấy hội kín trên ấy biết được, bèn tổ chức phục kích. Đánh nhau loạn xạ giữa rừng hồi lâu, quân tùy tùng của Phin nhiều súng cũng đuổi được cánh phục kích vào rừng, nhưng trong lúc loạn đả, Phin bị một mũi lao vào thẳng hạ bộ. Quan quân vội vàng đưa Phin về nhà thương Đồn Thủy dưới Hà Nội chạy chữa, không mất mạng, nhưng có điều là cái dương vật lừng danh của Phin bị mũi lao xén gọn đến gốc, đốc tờ Tây chịu chết, không làm gì được.

Nằm nhà thương vài tháng, Phin lại khoẻ mạnh bình thường. Chỉ có điều, mất chim, Phin không còn là một người đàn ông hào hoa mã thượng đầy sức mạnh nữa, mà tự dưng biến thành một con quỷ. Từ một tay chơi thành thần, từng làm cho con giải cái lừng danh của làng phải lép một bề thì nay, Phin tối đến nhìn vợ hừng hực sức xuân mà đành chịu chết. Đàn ông xứ Phú Lang Sa của Phin rất coi trọng cái sự phục vụ quý bà, coi đấy là hạnh ngộ lớn lao. Nhưng hoàn cảnh này thật khốn khổ cho Phin, trong lòng vẫn tràn trề ham muốn, người vợ bản xứ đêm đêm vẫn rực lên vì đợi chờ, mà Phin, khốn nạn cho Phin, cái gậy thần của Phin đã bị mũi lao quái ác của đám hội kín miền rừng xén phăng, không còn chút nào. Phin cay đắng và điên khùng. Đêm đến, nhìn thân hình vẫn ngồn ngộn của Hàn Xuân, Phin đâm ra tức tối. Phin gầm gào, cắn xé như muốn xả nỗi bức bối không lối thoát trong lòng. Hai hòn cà sót lại chỉ càng thêm căng nhức đau đớn. Phin như một kẻ điên, nhảy chồm chồm trên tấm thân đàn bà mỡ màng của Hàn Xuân mà rú rít, cắn cấu. Này thì vú, này thì bụng, này thì… Mỗi cái này thì, bàn tay xưa kia vẫn chiều chuộng vuốt ve thân thể Hàn Xuân, nay thành ra như cái kìm sắt dứt da dứt thịt nàng. Hàn Xuân âm thầm nghiến răng chịu trận. Nàng đợi cho Phin hành hạ thân thể mình chán rồi mệt mỏi lăn ra ngủ. Lúc ấy, Hàn Xuân mới âm thầm chảy nước mắt khóc than cho số phận trớ trêu.

Dịp rằm tháng tám năm ấy.

Hàn Xuân xin phép chồng về quê.

Philip De La Roche, khi ban ngày tỉnh táo cũng hiểu sự đau đớn mà mình hàng đêm gây ra cho vợ. Phin bảo vợ về chơi ở quê mấy ngày cho thanh thản, cũng là tiện thể xem xét công việc ở ấp.

 Hàn Xuân ngủ lại ngôi nhà sau chùa khi xưa.

 Tối hôm mười sáu, Hàn Xuân sang sân chùa, quỳ bên gốc cây muỗm, hướng vào chính điện lầm rầm khấn Phật. Thân thể Hàn Xuân vẫn đau nhức vì những vết thương hàng đêm Phin gây ra. Hai hàng nước mắt rơi lã chã trong đêm trăng thanh vắng, Hàn Xuân nức nở nhớ đến cha, nhớ đến sư bà Đàm Chân. Gió thu thổi từ ngoài cánh đồng, qua ao chùa, mang theo hương sen cuối mùa thơm dịu như muốn an ủi Hàn Xuân. Trong lòng Hàn Xuân dâng lên nỗi thèm muốn được dầm mình dưới cái ao sen thơm mát, nơi cha nàng khi xưa đã dọn riêng cho mình. Lần nào về quê nàng cũng phải xuống ao sen thả mình dưới dòng nước mơn man. Lâu lâu không về không tắm thì lại cồn cào không yên. Bây giờ Hàn Xuân ra bậc cầu ao, trút bỏ quần áo, từ từ lội xuống.

 Đêm hôm ấy, hội kín của Tú Tràng họp ở miếu thổ thần gần chùa.

 Nghe tiếng Hàn Xuân ì oạp khoát nước bên ao, Tràng nói mọi người giải tán, gọi riêng tá điền Hán lại bảo, ông sang ao chùa dọa cái con me Tây ấy vài câu rồi đuổi nó đi, ô uế quá.

 Tá điền Hán nguyên là một tay cù đinh thiên pháo trong làng Ngọc. Sau khi bà Hàn lập ấp, đã gọi ra cho ruộng cày, nhưng quen thói cờ bạc rượu chè, không chịu làm ăn, bỏ ruộng hoang, bị bà đuổi đi. Lang thang ăn chực trong làng chán, gặp Tú Tràng, rủ vào hội kín. Hán chả biết quốc gia, độc lập là gì. Nhưng nghe Tràng bảo, đi đổi đời, thế là theo. Hán kém Hàn Xuân hơn mười tuổi, khi xưa lúc bé, đã từng theo bọn bạn ra gốc sung rình xem Hàn Xuân tắm đêm. Đêm nay, Hán ra ao sen bên chùa, theo lời Tú Tràng, định dọa đuổi Hàn Xuân đi. Đến nơi, nhìn thấy Hàn Xuân đang giỡn nước đêm trăng, Hán nhớ lại cảnh xưa. Dục vọng nổi lên, Hán nhảy xuống ao định cưỡng hiếp. Nhưng Hàn Xuân dứt khoát cự tuyệt. Đến lúc liệu chừng không thể chống lại được nữa, Hàn Xuân bèn cắn lưỡi tự tử, chết ngay tại chỗ. Hán hoảng quá, bỏ xác nàng nổi lập lờ dưới ao chạy trốn.

 Sáng hôm sau, sư thày trụ trì chùa làng ra ao nhìn thấy, cho người báo quan. Mật thám Tây về điều tra, nói đây là án mạng do hội kín gây ra. Ngài Phin cay quá, ra lệnh cho quân sĩ lùng bắt bằng được cả bốn tay hội kín. Hán can tội giết người phải đền mạng, còn ba tay kia, bị tống đi tù Côn Đảo.

Năm ấy là năm Quý Dậu, 1933.

Sau khi chôn bà Hàn cạnh mộ ông Lư, ngài Phin xin hồi hưu, cùng với bốn con về Paris. Từ đó, không thấy ông ta và các con lai vãng gì nữa. Dân làng Ngọc cảm công đức của bà Hàn Xuân khi còn sống, bèn thuê người tạc một bức tượng bà rồi đặt thờ tại nơi bố con bà ở khi xưa, sau chùa, gọi là nhà hậu.

 Hàng năm, vào ngày mười sáu tháng tám âm lịch, ngày bà Hàn Xuân mất, cả làng cúng giỗ chay rất to ở chùa, gọi là giỗ hậu.

 Mấy chục năm chiến tranh loạn lạc, nhưng dân làng không bao giờ quên giỗ hậu. Nhiều gia đình trong làng vẫn truyền lại cho con cháu ân đức của bà hậu cứu giúp những năm đói kém. Các bà vãi làng vẫn truyền khẩu câu ca dao:

 Dù ai buôn bán trăm bề

Tháng tám, mười sáu nhớ về giỗ chay.