CocaCola ...?

CocaCola là gì? Hỏi câu này, chắc nhiều bạn cười ruồi, bảo ngớ ngẩn!

CocaCola là một loại nước giải khát phổ biến vào hàng thứ nhất trên toàn thế giới. Và trên thị trường Việt Nam cũng không ngoại lệ. Nhưng thời gian vừa rồi, ở Việt Nam xảy ra một vụ tranh cãi khá nực cười liên quan đến một câu trong slogan quảng cáo của hãng này. Nhưng thôi, tại đây ta không bàn chuyện chữ nghĩa, bởi moi ra nó khá ngớ ngẩn. Mà tôi chỉ định cung cấp cho các bạn một số kiến thức về CocaCola với tư cách là một dược sỹ, là bởi vì cái ông đã sáng chế ra CocaCola cũng là đồng nghiệp tôi, một dược sỹ!

Dược sỹ Jonh Stith Pemberton, chủ một nhà thuốc tại thành phố Atlanta sáng chế ra loại nước uống này vào cuối thế kỷ 19. Mới đầu ông pha chế ra một loại siro thuốc có màu đen, thành phần chủ yếu là hạt coca và lá cola. Chính vì thế sản phẩm mới có tên ghép của hai thứ này: CocaCola! Khi dùng người ta sẽ pha xi rô với nước lạnh để uống sẽ làm cho con người ta sảng khoái, hết mệt mỏi và giảm cơn đau đầu, giải khát ngay. Tác dụng thật sự rất tốt. Nhưng J.S. Pemberton bán được rất ít sản phẩm của mình. Chỉ sau khi công thức CocaCola được Asa Griggs Candler mua lại và mở các chiến dịch quảng cáo tiếp thị trên toàn nước Mỹ và thế giới thì nó mới trở lên phổ biến như ngày nay.

Nhưng trong CocaCola có chất gì mà nó thực sự làm cho người uống sảng khoái vậy?

Trong CocaCola ngoài đường, hương liệu thì có hai chất quan trọng đó là cafein và cocain. Cafein có nhiều trong hạt coca. Cafein kích thích thần kinh trung ương, làm hưng phấn tỉnh táo có thể đến mất ngủ, nó còn có tác dụng tăng lực co bóp của cơ tim. Còn cocain có trong lá cola: nó chính là một loại ma túy! Chất này làm người ta sảng khoái, thậm chí cảm thấy như vừa được tăng lực. Hai chất này cộng hưởng tác dụng làm cho con người ta sảng khoái minh mẫn và cảm thấy khỏe mạnh, tăng khả năng lao động trí óc và cả chân tay khi uống CocaCola!

Thế nhưng tại sao cocain là một chất ma túy lại có mặt đàng hoàng trong CocaCola mà trong khi chính phủ Mỹ cũng cấm ma túy cocain, tấn công dữ dội thậm chí đánh cả sang thủ phủ cocain toàn thế giới là Colombia? Chuyện này phải trở lại lịch sử một chút...

Bắt đầu từ câu chuyện người châu Âu đi chinh phục Nam Mỹ thấy thổ dân da đỏ đi rừng thường ngậm một thứ lá gọi là cola, đi cả ngày mà không biết mệt! Và họ bắt đầu tìm hiểu trên tinh thần khoa học, câu hỏi đặt ra là, cái chất gì từ lá cola có tác dụng vậy? Năm 1860 một dược sĩ người Đức (lại dược sỹ!) tên là Albert Niemann đã chiết xuất được cocain từ lá cola. Đến năm 1884 thì được thử nghiệm trên người và người ta phát hiện ra những công dụng vô cùng kinh ngạc của cocain: làm nhanh chóng phục hồi sức khỏe của người đang mệt mỏi suy kiệt, có tác dụng giảm đau, gây tê. Có công hiệu rõ rệt với nhiều chứng bệnh nan giải thời đó như lao phổi, đau dây thần kinh, hen suyễn... Những tác dụng của cocain đã làm cho nó có mặt trong rất nhiều thức ăn nước uống và thuốc bổ thời đó. Nhưng với thời gian người ta phát hiện ra cocain gây nghiện rất nhanh và đặc biệt nó gây hoang tưởng mạnh. Rất nhiều hậu quả thương tâm của cocain đã xảy ra. Và rồi cocain bị xếp vào nhóm ma túy độc hại, bị cấm trên hầu hết các nước. Như đã nói, Mỹ cũng cấm dữ dội! Nhưng cocain vẫn hiện diện trong CocaCola: Vấn đề ở đây là liều dùng!

Trong rất nhiều loại thuốc biệt dược hiện nay vẫn đang được sử dụng bình thường cho bệnh nhân, như thuốc giảm đau, thuốc ho, thuốc cảm cúm... trong thành phần của nó có các chất ma túy dạng nhẹ hoặc tiền chất ma túy. Người ta sử dụng chúng ở một liều đã được nghiên cứu kỹ, sao cho vừa đủ có tác dụng chữa bệnh nhưng lại không gây phụ thuộc thuốc- tức là nghiện! Lượng cocain trong sản phẩm CocaCola từ lâu đã được chứng minh là hoàn toàn không gây ảo giác hoang tưởng hoặc gây nghiện cho người dùng. Sản phẩm này đã được nhà nước Mỹ chấp thuận từ lâu, và FDA (Cục kiểm soát dược phẩm thực phẩm liên bang Hoa Kỳ) kiểm soát chặt, vậy nên chúng ta cứ dùng CocaCola thoải mái, nếu đó là khẩu vị ưa thích của mình mà không phải lo lắng gì đến khả năng gây nghiện.

Công thức của CocaCola có là bí mật thương mại bậc nhất hành tinh như đồn thổi không?

Theo như thông tin lan truyền thì công thức này rất bí hiểm. Ngay trong Hội đồng quản trị của CocaCola cũng chỉ có vài người nắm được cái cách mà quý ngài dược sỹ J. S. Pemberton xưa kia pha chế ra cái siro thuốc thần thánh này. Và họ bị cấm không được cùng di chuyển trên một phương tiện, bởi nhỡ làm sao thì bí mật theo họ xuống mồ cả, công ty phá sản ngay! Nhưng với tư cách dược sĩ và trong trình độ khả năng của máy móc khoa học hiện nay, người viết bài này cho rằng đó chẳng qua chỉ là một trong các chiêu trò kinh doanh lão luyện của các nhà tư bản vĩ đại này mà thôi. Chứ nếu cần thì có hàng ngàn phòng thí nghiệm hóa học hiện đại trên thế giới thừa sức phân tích các thành phần của CocaCola đâu ra đấy. Và chế ra sản phẩm y như vậy ngay! Nhưng là vấn đề thương hiệu, vấn đề bản quyền. Nên đó chỉ là một chiêu làm ăn của các ông chủ thương hiệu hàng đầu hoàn cầu này. Bởi, tất cả các nhà máy sản xuất CocaCola trên thế giới đều phải nhập dung dịch cô đặc của CocaCola từ Mỹ về. Và các nhà máy kia, kể cả ở Việt Nam ta hiện nay chỉ có mỗi việc pha thêm nước tinh khiết, vài thứ phụ gia, nạp gas vào và đóng chai, lon, hộp... đem bán thu tiền. Xong.

Viết đến đây tôi chợt nhớ, Công ty CocaCola Việt Nam đã báo lỗ hơn hai mươi năm nay. Kể từ khi thành lập, họ chưa từng đóng một xu thuế thu nhập doanh nghiệp nào cho nhà nước ta. Mà họ vẫn cứ mở rộng sản xuất nâng cao sản lượng liên tục! Giờ đây thị phần nước giải khát của họ là một con số khổng lồ trong toàn miếng bánh béo bở kia. Thế là thế nào? Giải thích điều đó thế nào đây? Với kinh nghiệm của một người đã có không ít năm quản lý doanh nghiệp, tôi có thể kết luận không sợ sai một ly rằng, Công ty CocaCola Việt Nam đã “né” thuế thu nhập doanh nghiệp một cách ngoạn mục mấy chục năm qua. Ví dụ, cái dung dịch gốc mà họ xuất bán từ nhà máy “mẹ” bên Mỹ về Việt Nam, họ đã nâng giá kịch kim sao cho giá thành sản phẩm đã cao hết mức có thể rồi, cộng với chi phí quản lý, chi phí quảng cáo marketing được nâng cao vút. Thế là trên bảng báo cáo tài chính thường niên của CocaCola Việt Nam mấy chục năm nay, tổng chi phí luôn cao hơn tổng doanh thu, nên càng làm nhiều, càng bán nhiều càng lỗ! Thế nhưng dù họ lỗ lũy kế triền miên đã hơn hai mươi năm nay mà vẫn cứ sống khỏe và càng ngày càng ăn nên làm ra, thế mới tài! Cơ mà khen các nhà đại tư bản lừng lẫy hoàn cầu của hãng này tài thì quá là khen phò mã tốt áo phải không các bạn? Nên đấy chỉ là tôi ví dụ thế cho bài viết thêm sinh động mà thôi. Chứ thực ra CocaCola Việt Nam có “né” thuế hay trốn thuế thì rõ ràng chả phải việc của một tay dược sỹ kiêm văn sĩ như tôi!

Còn trách nhiệm đó của ai trong cái nhà nước này, thì ai mà chả biết!