Giỗ hậu (Phần 3)

Vũ chết vì chứng thượng mã phong.

 Chuyện Vũ chồng nàng chết bất đắc kỳ tử ngay khi đang giao hoan, gia đình nhà ông Đồ Lận đổ hết lỗi cho nàng. Họ bảo nàng là con đàn bà dâm dục, quyến rũ con trai họ chơi bời vô hạn độ đến chết. Cứ nhìn cái dáng đi, cái con mắt, cái vú cái mông. Rồi cái thân hình uốn lượn khi đi như thân xà thế kia. Ôi trời ơi, ới ông đồ Lận ơi là ông đồ, mang tiếng là có chữ thánh hiền trong bụng mà sao ông không chọn vợ cho con cẩn thận, mà để đến nông nỗi này hở giời. Mẹ Vũ gào thét rủa sả cả chồng. Cứ thế, họ đổ hết lên đầu Hàn Xuân. Họ không cả cho nàng để tang chồng, gọi sư bà ra giao trả ngay trong đêm.

***

 Những đau đớn khổ hạnh của Hàn Xuân tưởng như đã là cùng cực. Sinh ra thì mất mẹ. Lớn lên trong bàn tay của một người đàn ông không cùng máu mủ tự nguyện làm cha thật tận tụy nhưng vụng về. Vừa chớm cập kê thì lại mồ côi. Làng vẫn có câu ca: “Lấy chồng từ thuở mười ba/Đến năm mười tám em đà năm con…” Hàn Xuân theo chồng năm mười ba tuổi. Mới được một năm, hương lửa đang nồng thì mất chồng mà chưa kịp có mụn con nào. Về bên chùa ở với sư bà, hàng ngày làm lụng ruộng vườn, cơm chay thờ Phật, nàng tưởng như cuộc đời mình từ nay an phận.

 Nhưng giời đã ban cho nàng một hình hài đàn bà hoàn hảo thì tất là đấng cao xanh ấy phải có ý gì. Năm mười ba tuổi, Hàn Xuân đã đẹp rồi, nhưng đấy là cái đẹp của nụ hoa mới hé. Cái đẹp mong manh non nớt của một cọng ngó sen trắng muốt vừa mới nhú ra khỏi đất bùn. Khi nàng thiếu nữ vừa chớm dậy thì, được một người con trai yêu chiều tưới tắm, bông hoa lập tức nở tràn hương sắc. Ngắm nhìn vẻ rạng rỡ của nàng khi ấy, làng vẫn bảo, gái phải hơi trai. Hàn Xuân vốn đã cao hơn hẳn các cô gái trong làng, khi da thịt nở ra viên mãn thì, mọi nhan sắc khác bỗng trở nên nhạt nhòa. Nàng rất trắng, sắc trắng hồng của làn da mỏng mềm như lụa. Một làn da tưởng như trong suốt nhìn rõ cả những mạch máu hồng bên dưới. Mái tóc của nàng dày nhưng lại không đen mượt như hầu hết gái làng. Mái tóc màu hung nâu lạ lẫm và bồng bềnh như mây mỗi khi thả ra. Đôi mắt của Hàn Xuân cũng là sự lạ, to, nâu, luôn mở ra nhìn thẳng thắn chứ không e lệ. Trên khuôn mặt, chiếc mũi cao vẽ một nét như tạc cùng với đôi môi lúc nào cũng đỏ thắm. Nhưng giờ đây, sắc đẹp của nàng bị vùi lấp trong nâu sồng, trong lam lũ của vườn ruộng. Những lời nguyền rủa của mẹ chồng tưởng như vẫn ngày đêm cắt xé trái tim nàng. Hàn Xuân nhiều lúc thấy căm ghét chính cái thân thể đàn bà nóng rẫy của mình. Nàng muốn diệt những cái cựa quậy trong đêm khuya thanh vắng bằng những bát nước rau răm đặc chát cay nồng của sư bà. Ba năm thanh đạm trôi qua như một chớp mắt. Với nàng thì giờ đây, thời gian đâu còn ý nghĩa. Hết đông thì xuân sang. Tan hè lại thấy thu về. Nàng không còn để ý đến sự đời nữa. Nhưng đời vẫn để ý đến nàng. Dù Hàn Xuân chả còn chăm sóc xống áo và trong con người nàng, mọi ý nghĩ ái ân đôi lứa như đã chết cùng chồng, nhưng nàng vẫn còn trẻ quá. Nàng mới mười tám tuổi. Cái tuổi ấy thì dù không trang điểm, nhan sắc của người con gái đương thì vẫn lồ lộ, bông hoa đến thì hoa vẫn cứ phải nở, dù là đông giá hay hè oi nắng lửa. Hàn Xuân không còn để ý đến sắc đẹp của mình, nhưng lý Khương, đương chức lý trưởng làng Ngọc, ra chùa ngắm cảnh để ý đến nàng. Lý Khương thấy trong vẻ lam lũ cam chịu của Hàn Xuân có một nét gì đấy vẫn toát lên vẻ xuân thì hiếm có. Lý Khương mê nàng ngay và rắp tâm chiếm nàng. Chuyện của nàng với Vũ, lý Khương biết cả. Ngồi trong chùa nhìn nàng đi lại dọn dẹp ngoài vườn, lý Khương thầm nghĩ, con người trường túc bất chi lao, mình xà uốn khúc thế kia thì thằng Vũ nhà ông đồ Lận chỉ tải được một năm rồi chết yểu là phải rồi. Phải tay ông…

 Nhà lý Khương thuộc loại danh giá trong làng, gia sản lừng lẫy. Năm ấy lý Khương mới ngoài bốn mươi nhưng đã có ba vợ. Bà vợ đầu, cưới năm mười bốn tuổi, hơn lý Khương hai tuổi. Ông thân sinh ra lý Khương là cụ chánh Lác, cưới cho con cô vợ để trông coi sản nghiệp gia đình. Mươi năm sau, vợ đẻ một đàn con thành nái sề, lý Khương bắt vợ đội cau thân sang làng Bùi hỏi cô hai về cho mình. Thế rồi khi vẻ vang sự nghiệp, nhậm chức lý trưởng, Khương lại đem cô ba, năm ấy cũng mới có mười sáu tuổi, về làm người nâng khăn sửa túi. Nhưng mà nhà lý Khương rất yên ổn nề nếp. Bà cả nhà ông lý đảm đang tháo vát quán xuyến việc nhà. Cô hai cô ba phận nào phận nấy răm rắp theo lệnh bà cả. Chuyện nhà yên ổn nên lý Khương chỉ lo việc quan, việc làng. Chuyện ba bà nhà lý Khương thuận hòa sống với nhau như chị em, được các ông trong làng lấy ra làm gương để răn dạy vợ mình. Chả là làng Ngọc, từ xưa đến nay vẫn có câu: “Trai anh hùng năm thê bảy thiếp/Gái chính chuyên chỉ có một chồng”. Nên nhiều nhà danh giá, ăn nên làm ra, cưới vài vợ là thường. Có điều, kiếp chung chồng khó mà vừa lắm. Chả mấy nhà mà ông chồng không suốt ngày phải lo phân xử vợ lớn vợ bé, con lớn con nhỏ. Nhưng nhà lý Khương cứ vui như Tết, cả ba bà vợ lúc nào cũng chị chị em em. Làm gì mà chả vui, ruộng lắm, thóc nhiều, kẻ ăn người ở trong nhà đông, tòa ngang dãy dọc, mỗi bà một dinh cơ. Tối đến, lý Khương, sau khi làm vài chén rượu thuốc, rồi lần lượt ghé thăm đều các bà. Lý Khương là tay đàn ông cường tráng. Thuở thanh niên, Khương đã từng đi vật hội, chiếm giải khắp các làng trong vùng. Nhìn Hàn Xuân phăm phăm cuốc đất ngoài vườn chùa, cặp vú to nảy bần bật trong cái yếm nâu, lý Khương quyết lập mưu chiếm Hàn Xuân về làm vợ tư. Khương cho người ra chùa đánh tiếng với sư bà. Hàn Xuân nghe chuyện gạt đi ngay. Từ lâu, nàng không còn nghĩ đến chuyện vợ chồng. Nhưng lý Khương không chịu bỏ cuộc. Vào một đêm mưa to gió lớn, Khương dỡ cửa nhà Hàn Xuân vào cưỡng đoạt nàng. Hàn Xuân khỏe mạnh, nhưng không địch nổi sức của một tay đô vật. Nàng kêu cứu sư bà khản cả giọng nhưng mưa gió sấm chớp liên hồi nên chả ai nghe thấy.

Nhưng Khương là tay đàn ông có máu của người quân tử pha lẫn với máu giang hồ, dám làm là dám chịu, không ăn chằng đệch quỵt của ai bao giờ. Chỉ vì mê nàng quá mà ỷ thế sinh ra làm càn. Sáng hôm sau, lý Khương ra chùa nói với sư bà rồi sang bên nhà gặp Hàn Xuân. Không biết Khương nói với nàng những gì mà rồi nàng cũng chấp nhận làm vợ tư. Nàng đòi được ở lại ngôi nhà cũ sau chùa chứ không về dinh cơ trong làng. Lý Khương đồng ý ngay, bèn sai người dỡ nhà ra làm lại để lấy chỗ đi lại với cô tư cho đàng hoàng.

 ***

 Đúng một năm sau.

 Lý trưởng làng Ngọc Dương Xuân Khương lại chết bất đắc kỳ tử trên bụng vợ tư, nàng Hàn Xuân. Sinh thời, lý Khương vốn là đô vật nổi tiếng trong vùng, cậy khỏe. Ngày lý Khương đi làm việc quan, việc làng. Tối lý Khương cơm nước xong xuôi, thêm vài chén rượu thuốc như thường lệ, rồi rẽ qua các bà vợ. Một năm nay, cưới được Hàn Xuân làm bà tư, Khương mê lắm, bao giờ cũng ngủ qua đêm lại nhà nàng. Mấy bà vợ đã ngấm nguýt, ông cứ mê mải cái con giải cái ấy rồi có ngày mất mạng, ông không nhìn gương thằng Vũ con ông đồ Lận đấy à?

 Dân vùng ven sông vẫn kể, ở dưới sâu dòng nước có một loài thủy quái gọi là con giải sinh sống. Loài này dài đến mấy chục thước ta, trắng toát, khi bơi uốn mình mềm mại như con rắn. Con giải chuyên rút chân người bơi trên sông. Ai đang bơi mà thấy tự nhiên tụt đến ngủm một cái, mất tăm ngay, đích thị là bị con giải ấy kéo xuống đáy sông ăn thịt. Mùa lũ lụt cũng là mùa con giải giao hoan, đôi giải đực cái quần nhau cả ngày trên sông. Chúng vùng vẫy, uốn lượn, lao lên lặn xuống, làm cho nước sông đục ngầu, sủi bọt, cuộn sóng tạo ra những cái xoáy nước to. Thuyền bè, nhà cửa, súc vật, người trôi sông… bị nuốt vào đấy không bao giờ nổi lên nữa. Hồi trận lụt năm Giáp Thân, mẹ Hàn Xuân bị đóng bè thả sông, qua chỗ vẫn có đôi giải đang giao hoan, nhưng không bị xoáy nước cuốn vào mà lại dạt vào bãi. Sau này ngẫm lại, nhiều cụ cao tuổi trong làng nói rằng, Hàn Xuân là con của giải thần sông Thiên Đức nên mới được bình an mà qua xoáy nước như thế.

 Ở làng vẫn hay có câu cửa miệng, nhân bảo như thần bảo. Không biết thần linh có mượn mồm mấy mụ vợ nói ra không mà, lý Khương đang khỏe như trâu đực, chết thẳng cẳng trên bụng Hàn Xuân lúc mây mưa. Vì đã xảy ra việc với Vũ rồi, nên lần này Hàn Xuân khi thấy lý Khương trợn mắt, sùi bọt mép lúc đang giao hoan, liền để nguyên trên bụng, gào toáng lên cho sư bà sang cứu. Mọi người dỡ lý Khương ra khỏi người Hàn Xuân thì thấy thân thể Khương lạnh cóng như nước ao tiết đại hàn, mặc dù lúc đó đang là mùa hạ. Các bà vợ của Khương và người nhà đổ riệt cho Hàn Xuân tội giết chồng, bắt giải lên quan phủ. Nhưng bấy giờ người Tây đã về lập nhà thương trên tỉnh rồi, quan phủ bèn nhờ đốc tờ Tây khám. Đốc tờ Tây nói Hàn Xuân không có lỗi, quan phủ phải thả nàng về. Hàn Xuân lại ở một mình trong căn nhà sau chùa làng, bầu bạn với sư bà.

 Năm ấy nàng mới mười chín tuổi.

 Khi người chồng đầu tiên là Vũ chết, Hàn Xuân nghe lời sư bà, định diệt dục, theo nghiệp tu hành. Nhưng tay đàn ông bạo liệt không để cho nàng yên. Cái đêm mưa gió sấm chớp kinh người ấy, lý Khương đã làm cái việc thả con giao long hay là con giải cái như người làng gọi, từ cái ao tù ra ngoài sông Thiên Đức. Con giải cái trong nàng vẫn cứ ngày đêm quằn quại réo gào. Những bát nước rau răm đặc sánh cay nồng, những bài thuốc bí truyền của sư bà không còn hiệu nghiệm nữa. Ban ngày nàng bận ruộng vườn và bao nhiêu việc không tên tối tăm hết mặt mũi thì còn đỡ. Đêm về, trong thanh vắng u tịch của cảnh chùa. Và nhất là những đêm trăng sáng, Hàn Xuân nhớ da diết cả hai người chồng quá cố của mình. Vũ thì nhẹ nhàng êm dịu dắt nàng vào ái ân. Còn lý Khương thì bạo liệt cuồng khấu áp đặt, bắt thân thể đàn bà của nàng như phải trổ bùng hết hương sắc trong những cơn mây mưa dữ dội. Nhưng cả hai người chồng ấy đều không đương nổi với con giải cái một khi đã được đánh thức.

 ***

 Hồi ấy người Tây bắt đầu về đóng đồn tại phủ Thuận.

 Dân làng Ngọc vẫn có tiếng phóng khoáng cởi mở, hay đi làm ăn buôn bán các nơi nên thấy sự mấy ông Phú Lang Sa, mắt xanh mũi lõ, thỉnh thoảng ra chợ hay vào nhà chánh tổng, lý trưởng là thường. Các quan nhà mình thì bảo, quan Tây đóng đồn là để ngăn không cho quân ông Đề Thám từ trên mạn thượng du đánh về Hà Nội.

Hàn Xuân chả quan tâm đến những gì quan ta hay quan Tây nói.

Ban ngày nàng còn bận đủ việc.

Ban đêm, không ngủ được nàng sang bên ao chùa tắm.

Hè cũng như đông, nàng cứ khỏa thân đùa nước hàng tiếng dưới ao.

Trai làng Ngọc biết, kháo nhau, nhiều thằng lần mò ra bên ao chùa, leo lên cây sung ở bờ bên kia nhìn trộm. Hàn Xuân biết nhưng nàng mặc kệ. Những hôm trăng sáng, nàng vùng vẫy dưới ao chán rồi nằm ngửa, gối đầu lên bậc cầu ao, khẽ khàng vẫy đôi chân dài trắng muốt dưới nước cho phần thân dưới nổi lên, ánh trăng vằng vặc chiếu vào những ngọc ngà châu báu. Bọn trai làng đang ngồi trên cây sung ngắm nàng, không chịu nổi, thằng nào cũng vội vàng tụt xuống, chạy về nhà bắt mẹ đi hỏi vợ ngay trong đêm. Chúng muốn nàng quá, nhưng thằng nào cũng sợ. Gương thằng Vũ con ông đồ Lận, gương lý Khương còn sờ sờ. Thích thì thích thật, nhưng xong để mà chết thì chả thằng nào dám.

Thế cho nên hàng đêm, Hàn Xuân cứ trần trụi vùng vẫy dưới ao sen trong vườn chùa. Cánh đàn ông con trai trong làng rủ nhau ra nhòm trộm, nhưng chả có tay nào dám mon men lại gần. Các bà vãi làng thấy thế chối quá, nói với sư bà là cấm nàng sang tắm bên ao chùa. Sư bà nghe, ư hữ nhưng chả nói gì.

 Mùa lụt năm ấy, nước to và ngâm lâu quá, lại mưa nhiều nữa nên đê sông Thiên Đức bị vỡ ngay quãng gần làng.

 Cơ man nào là người chết trong vùng. Chết vì nước. Chết vì đói. Chết vì bệnh tật.

 Biết bao nào là của cải, cửa nhà đắm chìm trong trận lụt dữ.

 Sang thu, nước rút, mưa tạnh. Quan trên về huy động dân đi hàn khẩu quãng đê bị vỡ.

 Hàn Xuân cũng đi làm phu đắp đê, vì ruộng vườn nhà chùa cũng bị nước ngâm chết hết. Nàng phải đi làm phu để lấy gạo về nuôi sư bà và nuôi thân. Cây cối hoa màu trong vườn chùa chết hết, nhưng sen dưới ao, nước rút đi lại nảy mầm đua lá ngát thơm.

 Quan Tây công sứ Bắc Kỳ, ngài Philip De La Roche về tận nơi kiểm tra, đôn đốc việc đắp đê. Dân phủ Thuận từ quan đến lính, thường chỉ gọi là ngài Phin. Là vì ngài Phin biết tiếng Việt và khá gần gũi. Ngài ở luôn nhà chánh tổng Lê Doãn Cự trong làng để tiện ra đê giám sát công việc. Ngài Phin lội xuống tận nơi để xem dân phu làm ăn thế nào. Ngài thấy một cô gái dáng người cao ráo, tròn lẳn trong bộ quần áo nâu sồng, băng băng vác những tảng đất sét to tướng từ thùng đấu về đê, mạnh mẽ không kém gì đàn ông. Khi lại gần Hàn Xuân, ngài Phin giật mình không hiểu sao ở cái xứ u mê mờ mịt này lại có một người con gái đẹp lạ, như lai âu. Mắt to, mũi cao và bộ ngực ngoại cỡ so với phụ nữ An Nam thì chỉ chực làm bung chiếc áo nâu nàng đang mặc. Phin thấy lạ, ngài ngoắc ba toong gọi chánh tổng Lê Doãn Cự lại hỏi.

(xem phần cuối)